ارگونومی چیست؟ اصول و اهداف آن کدام است
ارگونومی (Ergonomics) علمی است که به مطالعه تطبیق بین انسان و محیط کار یا محصولات و فرآیندهای طراحی شده برای انسان می‌پردازد. هدف اصلی ارگونومی، ایجاد محیط‌های کاری و محصولاتی است که منطبق بر خصوصیات فیزیولوژیکی، روانشناختی و اجتماعی انسان باشد و بتواند راحتی، بهره‌وری و ایمنی را برای انسان بهبود بخشد.
اهداف ارگونومی عبارتند از:
1. بهبود راحتی و صحت: هدف ارگونومی ایجاد شرایطی است که به راحتی و صحت فرد در انجام فعالیت‌های کاری کمک کند. این شامل بهینه‌سازی پوزش بدن، کاهش فشار و تنش در عضلات و استخوان‌ها، کاهش روند خستگی و کاهش خطر ابتلا به آسیب‌های مربوط به نشستن طولانی یا حرکات تکراری است.
2. افزایش بهره‌وری: با ایجاد طرح‌ها و روش‌های کاری مناسب بر اساس خصوصیات انسان، ارگونومی بهبود بهره‌وری کاری را هدف میگیرد. این شامل افزایش سرعت و دقت در اجرای وظایف، کاهش خطاها و افزایش سطح عملکرد کاری است.
3. ایمنی: ارگونومی به کاهش خطرات و آسیب‌های مربوط به کار می‌پردازد. طراحی صحیح ابزارها، تجهیزات و محیط کاری با هدف کاهش تصادفات، آسیب‌های فیزیکی، استرس و خطرات مربوط به ایمنی در کار می‌تواند از اهداف ارگونومی در این زمینه باشد.
4. بهبود رابطه انسان و سیستم: ارگونومی سعی میکند رابطه انسان و سیستم‌های فنی و سازمانی را بهبود بخشد. این شامل ارتقاء تعاملات انسانی-ماشینی، بهبود طراحی رابط کاربر-سیستم و ارتقاء فرآیندهای ارتباطی و تعاملی در سازمان‌ها است.
با استفاده از اصول ارگونومی در طراحی محیط کاری، محصولات و سیستم‌ها، بهبود شرایط کاری و کیفیت زندگی کارکنان و عموم جامعه ممکن میشود.
ارگونومی
اصول ارگونومی کدام است
ارگونومی بر اساس اصول و رویکردهای متعددی عمل میکند که در طراحی محیط کاری و محصولات متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر، برخی اصول ارگونومی را برای شما توضیح می‌دهم:
1. تناسب انسانی (Anthropometry): طراحی باید با ابعاد و خصوصیات فیزیکی انسان سازگار باشد. این شامل ارتفاع، وزن، اندازه‌ی بدنی، دست و پا و سایر ابعاد آنها است.
2. طراحی صحیح پوزش بدن (Posture): طراحی باید امکان نشستن و ایستادن در پوزش‌های طبیعی و سالم را فراهم کند. این شامل حفظ منحنی‌های طبیعی ستون فقرات، حفظ استقامت گردن و قرار گرفتن دستها و پاها به صورت مناسب است.
3. استفاده آسان (Ease of Use): طراحی باید برای استفاده آسان و بدون مشکل از محصول، ابزار یا تجهیزات مورد نظر فراهم شود. این شامل دسترسی آسان به دکمه‌ها، کنترل‌ها و بخش‌های مختلف محصول است.
4. کاهش تکرار و خستگی (Reduced Repetition and Fatigue): طراحی باید به حداقل رساندن حرکات تکراری و فشارهای مکانیکی بر روی عضلات و مفاصل کمک کند تا خستگی و آسیب به عضلات کاهش یابد.
5. ارتفاع و قرارگیری مطلوب (Proper Height and Placement): ارگونومی تاکید دارد که ابزارها، میز‌ها، صندلی‌ها و سایر تجهیزات در ارتفاع و قرارگیری مناسبی قرار گیرند تا متناسب با قامت و نیازهای فیزیکی افراد باشند.
6. نورپردازی مناسب (Proper Lighting): طراحی محیط کاری باید دارای نورپردازی مناسب باشد که شامل توزیع یکنواخت نور، جلوگیری از تابش مستقیم به چشمها و کاهش سایه‌ها و برخورد نور با صفحاتی مانند کامپیوتر و میز کار است.
7. کنترل صدا و ارتعاشات (Noise and Vibration Control): طراحی باید به کنترل سطح صدا و ارتعاشات موجود در محیط کار کمک کند تا خستگی، تمرکز نامناسب و آسیب به حس شنوایی را کاهش دهد.
ارگونومی
چه عواملی در طراحی محیط کاری بر اساس اصول ارگونومی باید مد نظر قرار بگیرند؟
در طراحی محیط کاری بر اساس اصول ارگونومی، عوامل زیر باید مد نظر قرار بگیرند:
1. صندلی و میز کار: صندلی و میز کار باید به اندازه‌ی مناسبی طراحی شده باشند تا به پشت و لگن فرد اجازه دهند در موقعیت نشسته صحیح قرار بگیرند. ارتفاع، عرض و عمق صندلی و میز باید قابل تنظیم باشد تا با ارتفاع و اندازه‌ی افراد مختلف سازگاری داشته باشد.
2. نورپردازی: نورپردازی مناسب محیط کاری به همراه نور مصنوعی و طبیعی می‌تواند در کاهش خستگی چشم و بهبود دیداری افراد مؤثر باشد. از جمله عوامل مهم در نورپردازی، شدت نور، توزیع آن و جلوگیری از تابش مستقیم بر روی چشمها است.
3. ابزارها و تجهیزات: ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در محیط کاری باید طبقه‌بندی شده و طراحی شده باشند تا با دست و بدن انسان هماهنگی داشته باشند. اندازه، وزن، شکل و قابلیت دسترسی به ابزارها باید در نظر گرفته شود.
4. کنترل دما و رطوبت: محیط کاری باید دارای کنترل مناسب برای دما و رطوبت باشد. دمای مناسب و متعادل و سطح رطوبت مناسب می‌تواند در راحتی و ارتباطی صحیح بین انسان و محیط کمک کند.
5. صدا و ارتعاشات: کاهش سطح صدا و ارتعاشات موجود در محیط کاری، بهبود شرایط کاری و حفظ سلامتی افراد را تضمین میکند. طراحی صحیح سیستم‌های صوتی، استفاده از مواد جاذب صوت و کنترل ارتعاشات ماشین‌آلات می‌تواند مؤثر باشد.
6. فضای کاری: فضای کاری باید مناسب و منظم باشد و فضا وسیع کافی برای حرکت و انجام فعالیت‌های مختلف فراهم کند. تراکم صحیح و قرارگیری مناسب تجهیزات و مواد در فضای کاری نیز باید مدنظر قرار گیرد.
هدف اصلی طراحی محیط کاری بر اساس اصول ارگونومی، بهبود راحتی، بهره‌وری و ایمنی افراد در محیط کاری است. بارعایت این عوامل، محیط کاری بهبود یافته و سازگارتر با نیازهای فیزیکی و روانشناختی انسان خواهد بود.
ارگونومی در ماساژ به چه معناست
در مورد ماساژ، اصول ارگونومی به معنای طراحی و ارایه محیطی ارگونومیک برای انجام ماساژ است. این اصول برای بهبود راحتی ماساژور و کارایی در ارائه ماساژ به مشتریان بکار می‌روند. در زیر تعدادی از اصول ارگونومی در ماساژ را میتوان ذکر کرد:
1. میز ماساژ: میز ماساژ باید طراحی شده باشد تا ارتفاع، طول و عرض مناسبی داشته باشد. این امر به ماساژور اجازه می‌دهد به راحتی دسترسی به بخش‌های مختلف بدن مشتری داشته باشد و قدرت و کارایی در انجام ماساژ را بهبود بخشد.
2. صندلی ماساژ: صندلی ماساژ باید به شکلی طراحی شود که ماساژور بتواند به طور صحیح و راحت در آن قرار بگیرد. صندلی باید ارتفاع قابل تنظیمی داشته باشد تا ماساژور بتواند ارتفاع مناسبی را برای دسترسی به بخش‌های مختلف بدن مشتری تنظیم کند.
3. موقعیت بدن: ماساژور باید در یک موقعیت استراحت مناسب قرار بگیرد تا از کشیدگی و خستگی جلوگیری کند. در عین حال، موقعیت بدن ماساژور باید به گونه‌ای باشد که به دسترسی آسان به بخش‌های مختلف بدن مشتری کمک کند.
4. کاربرد ابزارها: استفاده از ابزارها و تجهیزات ماساژ باید به گونه‌ای باشد که ماساژور بتواند به راحتی آنها را در دسترس داشته باشد و به کاربری آسان و کارآمد آنها بپردازد. به عنوان مثال، استفاده از روغن ماساژ با بسته‌بندی مناسب و قابل استفاده آسان می‌تواند اصل ارگونومی را در ماساژ حفظ کند.
5. نورپردازی و صدا: محیط ماساژ باید به گونه‌ای طراحی شود که مشتری در آن احساس آرامش کند. نورپردازی مناسب و صداهای آرامش‌بخش می‌توانند به محیط ارگونومیک ماساژ کمک کنند.
